Balkanski poluotok je područje u jugoistočnoj Europi, obilježeno raznolikom i dinamičnom geografskom slikom. Okruženo je Jadranskim morem na zapadu, Jonskim morem na jugozapadu, Egejskim morem na jugu i Crnim morem na istoku. Definirajuća fizička karakteristika regije je planinski lanac Balkan, koji se prostire kroz veći dio poluotoka, dajući mu ime. Ovo planinsko područje, ispresijecano dolinama i ravnicama, odigralo je ključnu ulogu u oblikovanju povijesti i kulture regije.
Izraz ‘Balkan’ nosi sa sobom jezičko naslijeđe, potječući iz turske riječi koja sažima bit ovog područja – “lanac šumovitih planina”. Ova terminologija ne samo da odražava istaknutu fizičku značajku koja definira područje, već i nagovještava bogatu historiju koja se razvila unutar balkanskog poluotoka.
Izvan geološke važnosti, Balkanski poluotok je kolijevka raznolikih kultura, jezika i povijesti. Ova složena regija bila je križište civilizacija, svjedočeći usponu i padu imperija, susretu različitih etničkih skupina i sintezi različitih tradicija. Od drevnih civilizacija Grčke i Rima do Bizantskog i Osmanskog Carstva, Balkan je bio lonac utjecaja, ostavljajući neizbrisiv trag na kulturnom mozaiku koji definira područje.
Složeno međudjelovanje kultura opipljivo je u arhitektonskim čudesima, kulturnim tradicijama i jezičnim nijansama koje razlikuju jedan kutak Balkana od drugoga. Regijina bogata folkloristika i živopisni festivali dodatno pojačavaju kulturnu tapiseriju, tkajući priče koje transcendiraju granice i povezuju zajednice diljem poluotoka.
Uprkos historijskim kompleksnostima i povremenim sukobima koji su obilježili Balkan, otpornost njegovih ljudi i trajna duša regije doprinijeli su njezinom jedinstvenom identitetu. Balkanski poluotok stoji kao svjedok postojanog međudjelovanja između geografije i kulture, gdje visoke planine ne samo da oblikuju krajolik, već i služe kao tihi svjedoci dinamičnih narativa koji su se odvijali kroz stoljeća.
Table of Contents
Klima
Klima na Balkanu pruža širok spektar varijacija, oblikujući se prema raznolikoj geografiji regije. Obalna područja izložena su mediteranskoj klimi, gdje se karakteriziraju vruća, suha ljeta i blage, kišovite zime. Ovaj priobalni pojas često stvara idealne uvjete za poljoprivredu i maslinarstvo, s obilnim sunčanim danima i umjerenim padalinama tokom zime.
S druge strane, unutrašnja područja, osobito ona koja se uzdižu na veće nadmorske visine, iskuse kontinentalnu klimu. Ovdje su zime obično hladnije, s čestim snježnim pokrivačem, dok su ljeta toplija i suha. Ova kontinentalna obilježja često utječu na poljoprivredne prakse, gdje se uzgajaju kulture prilagođene ovom specifičnom klimatskom uvjetu.
Južni dijelovi Balkanskog poluotoka, uključujući Grčku, često doživljavaju polupustinjsku ili pustinjsku klimu. Ova područja obilježena su vrućim ljetima, minimalnom količinom padalina i često su pod utjecajem suša. Ovaj tip klime pridonosi specifičnom ekosustavu s prilagođenim biljnim i životinjskim vrstama koje su sposobne preživjeti u uvjetima s manje vode.
Varijacije klime na Balkanu ne samo da oblikuju poljoprivrednu proizvodnju već i doprinose ekološkoj raznolikosti regije. Različiti ekosustavi, od obalnih područja do planinskih visoravni, podržavaju raznolikost flore i faune, čineći Balkan ne samo intrigantnim u kulturnom pogledu već i značajnim u kontekstu biološke raznolikosti.
Države balkanskog poluotoka
Balkanski poluotok, prepoznat po svojoj složenoj kulturnoj i povijesnoj baštini, obuhvaća niz zemalja, svaka s vlastitom uzbudljivom pričom, kulturnim nasljeđem i jedinstvenim identitetom. Evo bližeg pogleda na nekoliko ključnih zemalja koje krase ovaj iznimno raznovrstan dio Europe:
Grčka
Grčka, poznata kao Helenička Republika, je zemlja u jugoistočnoj Evropi, poznata kao kolijevka zapadne civilizacije. Bogata je historijskim i kulturnim naslijeđem, sa brojnim arheološkim nalazištima, uključujući Akropolj, Delfi i Olimpiju. Grčka je članica Evropske unije od 1981. godine i koristi euro kao svoju valutu.
Najstariji dokaz postojanja čoveka na Balkanu datiran je oko 270.000 godina p. n. e. u pećini Petralona u grčkoj pokrajini Makedoniji. Najstarija neolitska naselja Evrope pronađena su u Grčkoj i potiču iz 7. milenijuma p. n. e. Egejske civilizacije dobile su imena zavisno od teritorije na kojima su se razvijale. Tako su u bronzanom dobu postojale Mikenska, Minojska, Kikladska i Trojanska civilizacija. Egejske civilizacije uništene su dolaskom plemena Doraca sa severa u periodu od 1100. do 1000. godine p. n. e.
Nakon mralčnog srednjeg vijeka i Arhajske Grčke nastupa period Klasične Grčke obeležen Grčko-persijskim ratovima i borbama između Sparte, Atine i Tebe za prevlast u Heladi. Godine 338. p. n. e. Grčka pada pod makedonsku hegemoniju. Nakon smrti Aleksandra Makedonskog nastupa period Helenističke Grčke koji će potrajati sve do pada poslednjih grčkih teritorija pod rimsku vlast. U Rimskom carstvu Grčka je bila kulturno središte carstva, a grčki jezik je smatran ravnopravnim latinskom.
Podijelom carstva na Istočno i Zapadno, Grčka ulazi u sastav Vizantijskog carstva gde će se, sa prekidom od 1204-1261, nalaziti sve do 1461. godine. Grčka ulazi u sastav Osmanskog carstva gde će biti podeljena na 6 sandžaka. Godine 1821. podignut je ustanak. Grci su se, uz pomoć evropskih sila, izborili za nezavisnost. Proglašena je Kraljevina Grčka. U Prvom balkanskom ratu, Grčkoj su priključene preostale teritorije naseljene grčkim stanovništvom.
U Prvom svijetskom ratu učestvovala je protiv Antante, a u Drugom svetskom ratu na strani Saveznika. Nakon završetka rata izbija Grčki građanski rat između Grčke vlade i Komunističke partije. Rat je završen pobedom nacionalne armije. Godine 1967. u Grčkoj je izvršen državni udar. Sledećih sedam godina grčke istorije poznato je pod nazivom “Grčka vojna hunta”. Nakon pada hunte, referendumom je izglasano ukidanje monarhije i uvođenje republikanskog državnog uređenja. Od 1980. godine Grčka je članica NATO pakta, a od sledeće godine i Evropske unije.
Danas, Grčka se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Grčka je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Grčka se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Grčka nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Srbija
Srbija je zemlja u jugoistočnoj Evropi, na Balkanskom poluostrvu. Poznata je po svojoj bogatoj historiji i raznolikoj kulturi. Beograd, glavni grad Srbije, jedan je od najstarijih gradova u Evropi i dom za mnoge međunarodne festivale. Srbija je kandidat za članstvo u Evropskoj uniji.
Historija Srbije obuhvata period od doseljavanja Srba na Balkan u 7. vijeku do danas. U 7. vijeku Slaveni su naselili Balkan. Podelili su se na tri dijela- Srbe, Hrvate i Slovence. U 8. vijeku Vlastimir je osnova prvu srpsku državu Rašku. U 9. vijeku Srbi su primili hrišćanstvo. Srbija je doživela procvat za vreme dinastije Nemanjića. Razvila se vojno, politički, ekonomski, proširila se teritorijalno i razvila je svoj pravni sistem. Srbija je prva u Evropi donela pravni akt kojim je uredila sve oblasti društvenog života – ustav. Godine 1804. podignut je Prvi srpski ustanak protiv Turaka.
Danas, Srbija se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Srbija je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Srbija se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Uprkos ovim izazovima, Srbija nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Bugarska
Bugarska je zemlja u jugoistočnoj Evropi, smještena na istočnom delu Balkanskog poluostrva. Poznata je po svojoj bogatoj historiji, prelepim pejzažima i ukusnoj hrani. Sofija, glavni grad Bugarske, dom je mnogim istorijskim spomenicima, uključujući Aleksandar Nevski katedralu. Bugarska je članica Evropske unije od 2007. godine.
Historija Bugarske obuhvata period od doseljavanja Prabugara na Balkan u 7. veku do danas. Najraniji dokazi ljudske civilizacije u Bugarskoj su stari više od 1,4 miliona godina. Oko 5.000. godine p.n.e. postojala je sofistirana civilizacija koja je proizvodila neke od prvih keramika i nakita u svijetu. Nakon 3.000. godine p.n.e. na teritoriju današnje Bugarske su se pojavili Tračani.
Krajem 6. stoljeća p.n.e. većina teritorija današnje Bugarske je bila pod vlašću Perzijskog carstva. Godine 470. p.n.e., Tračani su formirali moćnu Odrijsku kraljevinu nakon perzijskog poraza u Grčkoj. Nakon toga tračka plemena su pala pod makedonsku, keltsku i rimsku dominaciju. Ova mješavina antičkih naroda je asimilirana od strane Slavena, koji su se stalno nastanili na Balkanskom poluostrvu nakon 500. godine.
U međuvremenu, Prabugari, porijeklom iz srednje Azije, su 632. godine formirali nezavisnu državu sjeverno od Crnog mora koja je poznata kao Stara Velika Bugarska pod vodstvom Kubrata. Pritisak Hazara je doveo do raspada Stare Velike Bugarske u drugoj polovini 7. stoljeća. Jedan od Kubratovih nasljednika, Asparuh, je migrirao sa nekoliko prabugarskih plemena na područje oko delte Dunava, osvajajući Malu Skitiju i Meziju. Iskoristivši slabost Bizantijskog carstva, proširili su svoje novo carstvo na Balkanskom poluostrvu. Mirovnim sporazumom sa Bizantijom 681. godine uspostavili su stalni bugarski glavni grad Plisku i označili početak Prvog Bugarskog carstva.
Nova država je okupila Tračane i Slavene pod prabugarskim vladavinu započevši proces međusobne asimilacije. U slijedećim stoljećima Bugarska se nametnula kao moćno carstvo koje je dominiralo Balkanom preko svoje agresivne vojne tradicije, što je dovelo do razvoja različitih etničkih identiteta. Njeno etničko i kulturno različito stanovništvo se ujedinilo pod zajedničkom religijom, jezikom i pismom koje je očuvalo i formiralo bugarsku nacionalnu svijest uprkos stranoj invaziji i uticaju. U 11. stoljeću, Prvo bugarsko carstvo je propalo zbog ruskih i bizantijskih napada i postalo dio Bizantijskog carstva do 1185. godine.
Danas, Bugarska se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Bugarska je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Bugarska se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Bugarska nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Albanija
Republika Albanija, je država u jugoistočnoj Evropi na Balkanskom poluostrvu. Bogata je hstorijskim i kulturnim naslijeđem, sa brojnim arheološkim nalazištima. Albanija je članica NATO-a od 2009. godine i kandidat za članstvo u Evropskoj uniji.
Historija Albanije obuhvata period od prahistorije balkanskih država oko 3.000. godine p. n. e, odnosno početkom evidencije Ilira u grčko-rimskoj historiografiji. Teritorija današnje Albanije nije bila u standardnoj političkoj podjeli tokom perioda antike. Umjesto toga, njene sadašnje teritorije odgovaraju dijelovima rimskih provincija Dalmacije, Makedonije i Epira. Ove teritorije su ostale pod rimskom i bizantijskom kontrolom do migracija Slovena u 7. stoljeću. Zatim su integrisane u Bugarsko carstvo u 9. stoljeću.
U srednjem vijeku je formirana teritorijalna jezgra Albanske države kao Kneževina Arber i Srednjevjekovna Kraljevina Albanija. Ovo područje je kasnije bilo dio Srpskog carstva, a u 15. stoljeću je došlo pod vlast Osmanlijskog carstva. Tu je bilo pod osmanlijskom kontrolom kao dio pokrajine Rumelije sve do 1912. godine, kada je stvorena prva nezavisna Albanska država. Formiranjem Albanskog nacionalnog preporoda u 19. stoljeću dolazi do uspona albanskog nacionalizma u okviru Osmanlijskog carstva.
Kratkotrajnu monarhiju poznatu kao Kneževina Albanija (1914–1925) je naslijedila još kraća Prva Albanska republika (1925–1928). Drugu monarhiju, Kraljevinu Albaniju (1928–1939) je naslijedila Druga republika. Nju je okupirala Italija neposredno pred Drugi svjetski rat. Nakon kolapsa Sila Osovine, Albanija je postala Komunistička država, Narodna Socijalistička Republika Albanija, na čelu sa Enverom Hodžom. Njegov politički nasljednik Ramiz Alija je vladao do raspada Istočnog bloka 1990. godine.
Komunistički režim je propao 1990. godine, a bivša Komunistička partija Albanije je doživjela krah na izborima u martu 1992. godine zbog ekonomskog kolapsa i socijalnih nemira. Nestabilna ekonomska situacija je dovela albansku dijasporu u Italiju, Grčku, Švicarsku, Njemačku i Sjevernu Ameriku tokom 1990-ih. Vrhunac krize je nastao Albanskim građanskim ratom 1997. godine. Poboljšanjem ekonomskih i političkih uslova u prvim godinama 21. stoljeća je omogućilo Albaniji da postane punopravna članica NATO -a 2009. godine.
Danas, Albanija se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Albanija je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Albanija se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Albanija nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Hrvatska
Republika Hrvatska, je država u jugoistočnoj Evropi na Balkanskom poluostrvu. Poznata je po svojoj bogatoj historiji i raznolikoj kulturi. Zagreb, glavni grad Hrvatske, je jedan od najstarijih gradova u Evropi i dom za mnoge međunarodne festivale. Hrvatska je članica Evropske unije od 2013. godine.
Historija Hrvatske obuhvata period od doseljavanja Hrvata na Balkan u 7. veku do danas. Hrvatska se prvi put pojavljuje kao vojvodstvo u 8. veku, a zatim kao kraljevstvo u 11. veku. Nakon izumiranja domaće dinastije Trpimirovića, Sabor (parlament) je za kraljeve Hrvatske izabirao vladare drugih država, stvarajući time personalnu uniju najprije Hrvatske i Ugarske (1102. – 1300. i 1307. – 1526.), a zatim Hrvatske i Austrije (1527. – 1918.).
Kao predziđe kršćanske (predziđe kršćanstva – oznaka za narode na graničnim područjima prema islamu (Hrvati, Poljaci)) Europe između 15. i 18. stoljeća, Hrvatsko je Kraljevstvo bilo ključno za zaustavljanje daljnjeg prodora Osmanskoga Carstva na zapad, dok je s druge strane Mletačka Republika zaposjela većinu hrvatske obale. Hrvatska je država izgubila velik dio svoga povijesnog teritorija, koji je pripao Bosni i Hercegovini. Hrvatsko je Kraljevstvo sačuvalo svoju državnu suverenost posebnim položajem unutar Habsburške Monarhije sve do njezina raspada, 1918.
Nakon što je godine 1918. prekinula državnopravne veze s Austrijom i Ugarskom, Hrvatska je bez suglasnosti Sabora uključena u novostvorenu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca (kasniju Kraljevinu Jugoslaviju ). Time je Hrvatska prvi put stavljena u balkanski politički okvir te je nasilno prestala postojati kao država. Autonomna Banovina Hrvatska, uspostavljena sporazumom hrvatske oporbe i jugoslavenske Vlade 1939., trajala je do osovinskog razbijanja Jugoslavije, 1941.
Danas, Hrvatska se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Hrvatska je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Hrvatska se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Hrvatska nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Crna Gora
Crna Gora, je država u jugoistočnoj Evropi na Balkanskom poluostrvu. Poznata je po svojoj bogatoj historiji i raznolikoj kulturi. Podgorica, glavni grad Crne Gore, je jedan od najstarijih gradova u Evropi i dom za mnoge međunarodne festivale. Crna Gora je članica NATO-a od 2017. godine.
Historija Crne Gore obuhvata period od prahistorije balkanskih država oko 3.000. godine p. n. e, odnosno početkom evidencije Ilira u grčko-rimskoj historiografiji. Teritorija današnje Crne Gore nije bila u standardnoj političkoj podjeli tokom perioda antike. Umjesto toga, njene sadašnje teritorije odgovaraju dijelovima rimskih provincija Dalmacije, Makedonije i Epira. Ove teritorije su ostale pod rimskom i bizantijskom kontrolom do migracija Slovena u 7. stoljeću. Zatim su integrisane u Bugarsko carstvo u 9. stoljeću.
U srednjem vijeku je formirana teritorijalna jezgra Crnogorske države kao Kneževina Arber i Srednjevjekovna Kraljevina Albanija. Ovo područje je kasnije bilo dio Srpskog carstva, a u 15. stoljeću je došlo pod vlast Osmanlijskog carstva. Tu je bilo pod osmanlijskom kontrolom kao dio pokrajine Rumelije sve do 1912. godine, kada je stvorena prva nezavisna Crnogorska država. Formiranjem Crnogorskog nacionalnog preporoda u 19. stoljeću dolazi do uspona crnogorskog nacionalizma u okviru Osmanlijskog carstva.
Kratkotrajnu monarhiju poznatu kao Kneževina Crna Gora (1914–1925) je naslijedila još kraća Prva Crnogorska republika (1925–1928). Drugu monarhiju, Kraljevinu Crna Gora (1928–1939) je naslijedila Druga republika. Nju je okupirala Italija neposredno pred Drugi svjetski rat. Nakon kolapsa Sila Osovine, Crna Gora je postala Komunistička država, Narodna Socijalistička Republika Crna Gora, na čelu sa Titom. Njegov politički nasljednik Milo Đukanović je vladao do raspada Istočnog bloka 1990. godine.
Komunistički režim je propao 1990. godine, a bivša Komunistička partija Crne Gore je doživjela krah na izborima u martu 1992. godine zbog ekonomskog kolapsa i socijalnih nemira. Nestabilna ekonomska situacija je dovela crnogorsku dijasporu u Italiju, Grčku, Švicarsku, Njemačku i Sjevernu Ameriku tokom 1990-ih. Vrhunac krize je nastao Crnogorskim građanskim ratom 1997. godine. Poboljšanjem ekonomskih i političkih uslova u prvim godinama 21. stoljeća je omogućilo Crnoj Gori da postane punopravna članica NATO -a 2017. godine.
Danas, Crna Gora se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Crna Gora je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Crna Gora se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Crna Gora nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Sjeverna Makedonija
Republika Sjeverna Makedonija, je država u jugoistočnoj Evropi na Balkanskom poluostrvu. Poznata je po svojoj bogatoj historiji i raznolikoj kulturi. Skoplje, glavni grad Sjeverne Makedonije, je jedan od najstarijih gradova u Evropi i dom za mnoge međunarodne festivale.
Historija Sjeverne Makedonije obuhvata period od prahistorije balkanskih država oko 3.000. godine p. n. e, odnosno početkom evidencije Ilira u grčko-rimskoj historiografiji. Teritorija današnje Sjeverne Makedonije nije bila u standardnoj političkoj podjeli tokom perioda antike. Umjesto toga, njene sadašnje teritorije odgovaraju dijelovima rimskih provincija Dalmacije, Makedonije i Epira. Ove teritorije su ostale pod rimskom i bizantijskom kontrolom do migracija Slovena u 7. stoljeću. Zatim su integrisane u Bugarsko carstvo u 9. stoljeću.
U srednjem vijeku je formirana teritorijalna jezgra Sjevernomakedonske države kao Kneževina Arber i Srednjevjekovna Kraljevina Albanija. Ovo područje je kasnije bilo dio Srpskog carstva, a u 15. stoljeću je došlo pod vlast Osmanlijskog carstva. Tu je bilo pod osmanlijskom kontrolom kao dio pokrajine Rumelije sve do 1912. godine, kada je stvorena prva nezavisna Sjevernomakedonska država. Formiranjem Sjevernomakedonskog nacionalnog preporoda u 19. stoljeću dolazi do uspona sjevernomakedonskog nacionalizma u okviru Osmanlijskog carstva.
Kratkotrajnu monarhiju poznatu kao Kneževina Sjeverna Makedonija (1914–1925) je naslijedila još kraća Prva Sjevernomakedonska republika (1925–1928). Drugu monarhiju, Kraljevinu Sjeverna Makedonija (1928–1939) je naslijedila Druga republika. Nju je okupirala Italija neposredno pred Drugi svjetski rat. Nakon kolapsa Sila Osovine, Sjeverna Makedonija je postala Komunistička država, Narodna Socijalistička Republika Sjeverna Makedonija, na čelu sa Titom. Njegov politički nasljednik Kiro Gligorov je vladao do raspada Istočnog bloka 1990. godine.
Komunistički režim je propao 1990. godine, a bivša Komunistička partija Sjeverne Makedonije je doživjela krah na izborima u martu 1992. godine zbog ekonomskog kolapsa i socijalnih nemira. Nestabilna ekonomska situacija je dovela sjevernomakedonsku dijasporu u Italiju, Grčku, Švicarsku, Njemačku i Sjevernu Ameriku tokom 1990-ih. Vrhunac krize je nastao Sjevernomakedonskim građanskim ratom 1997. godine. Poboljšanjem ekonomskih i političkih uslova u prvim godinama 21. stoljeća je omogućilo Sjevernoj Makedoniji da postane punopravna članica NATO-a 2017. godine.
Danas, Sjeverna Makedonija se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Sjeverna Makedonija je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Sjeverna Makedonija se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Sjeverna Makedonija nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Bosna i Hercegovina
Bosna i Hercegovina je država u jugoistočnoj Evropi na Balkanskom poluostrvu. Poznata je po svojoj bogatoj historiji i raznolikoj kulturi. Sarajevo, glavni grad Bosne i Hercegovine, je jedan od najstarijih gradova u Evropi i dom za mnoge međunarodne festivale.
Historija Bosne i Hercegovine obuhvata dešavanja na teritoriji današnje Bosne i Hercegovine kroz historiju, od najranijih perioda do savremenog doba. Historijski gledano, Bosna i Hercegovina je jedna od država Evrope, s gotovo neprekinutom historijom kao geopolitička cjelina od Srednjeg vijeka do danas. Između 1180. i 1463. bila je nezavisna kraljevina, od 1580. do 1878. ejalet u Osmanlijskom Carstvu, od 1878. do 1918. u sastavu Austro-Ugarske, a od 1945. do 1992. federalna republika SFRJ.
Danas, Bosna i Hercegovina se suočava sa brojnim izazovima. Ekonomski, zemlja se oporavlja od dužničke krize koja je počela 2009. godine i koja je dovela do ozbiljnih socijalnih i ekonomskih problema. Međutim, Bosna i Hercegovina je uspela da ostvari značajan napredak u poslednjih nekoliko godina, uz pomoć međunarodne finansijske pomoći i teških mera štednje. Pored ekonomskih izazova, Bosna i Hercegovina se takođe suočava sa izazovima u oblasti migracija. Zemlja je jedna od glavnih tačaka ulaska za migrante i izbeglice koji dolaze u Evropu, što stvara pritisak na njen sistem azila i integracije. Unatoč ovim izazovima, Bosna i Hercegovina nastavlja da igra ključnu ulogu u regionalnim i međunarodnim pitanjima, uključujući odnose sa Turskom, pregovore o proširenju EU na Zapadni Balkan i pitanja energetske sigurnosti.
Svaka od ovih zemalja donosi svoju jedinstvenu perspektivu i doprinosi raznolikosti i bogatstvu Balkanskog poluotoka. Bez obzira na njihove razlike, sve ove zemlje dijele zajedničku povezanost s ovom dinamičnom regijom i njenom bogatom poviješću i kulturom.
Balkanski poluotok u knjizi Marije Todorove “imaginarni balkan”
“Imaginarni Balkan” je djelo Marije Todorove koje istražuje koncept Balkana kao kulturno konstruirane regije. Todorova, rođena i odrasla u Bugarskoj, proučava kako je Balkan, iako geografski neodvojiv dio Europe, kulturno konstruiran kao unutrašnja drugost.
Knjiga se bavi mnoštvom unutrašnjih i vanjskih – balkanskih i nebalkanskih – društvenih, političkih, kulturnih i religijskih proturječnosti. Todorova ističe kako je Europa na Balkan rado izvozila svoje izume – poput nacionalizma ili antisemitizma, da bi se kasnije iščuđavala nad čudovišnim hibridima koji su s velikim zakašnjenjem uspijevali na balkanskom tlu.
Autorica u ovoj knjizi pokušava Balkan emancipirati ne samo od iscrpljujućih posljedica zapadnjačke rezerviranosti, već i od mnogo emotivnijeg odbacivanja koje od svojih dojučerašnjih istočno-europskih supatnika. Ona je na Balkanu i insider i outsider: s lakoćom se služi i barata raznim izvorima uključujući engleske, njemačke, francuske, bugarske, grčke, hrvatske i srpske, turske i rumunjske.
Todorova ne opisuje balkanske narode kao nevine žrtve niti potiče u njima emociju lažne nevinosti. Ona ih ne štedi zbog toga što se Zapad prema Balkanu ponio neodgovorno, niti potiče opasnu ideju da balkanski narodi nisu historijski akteri ili da je njihova sudbina uvijek u rukama viših sila.
“Imaginarni Balkan” je nastao kao svojevrsni pandan slavnom Saidovom Orijentalizmu i danas je vjerojatno najznačajnija novija znanstvena studija o Balkanu. Knjiga je bazirana na bogatom izboru putopisa, diplomatskih izvještaja, akademskih istraživanja, novinarstva i beletristike na mnogim jezicima. Todorova istražuje ontologiju Balkana od šesnaestog stoljeća do danas, otkrivajući načine na koje je konstruirana insidiozna intelektualna tradicija, kako je mitologizirana i kako se još uvijek prenosi kao diskurs.
U svom djelu, Todorova govori u ime onog dijela balkanskih intelektualaca koji razmišljaju o problemu identiteta. Ova knjiga nije napisana u ime nekakvog apstraktnog Balkana. Todorova je kao znanstvenica bila svršeno svjesna svog položaja i svoje odgovornosti jer je pišući “Imaginarni Balkan” imala privilegij da istovremeno bude i izvan predmeta istraživanja i unutar njega, i izvan procesa prikupljanja znanja o predmetu i unutar njega.
Ukratko, “Imaginarni Balkan” je duboko promišljena i provokativna studija koja pruža novi pogled na Balkan i njegovu složenu ulogu u europskoj povijesti i kulturi. Todorova pruža važan doprinos razumijevanju kako su konstrukti poput “Balkana” oblikovali i nastavljaju oblikovati naše percepcije i razumijevanja svijeta.